Niemal na każdym kroku możemy zobaczyć reklamy suplementów zawierających kolagen. Półki w aptekach, drogeriach i sklepach ze zdrową żywnością uginają się przed produktami obiecującymi zdumiewające efekty… No właśnie, czyli konkretnie jakie? Oprócz kondycji stawów, włosów i paznokci, kolagen powiązany jest przede wszystkim z działaniem przeciwstarzeniowym. Co mówią badania na temat jego zastosowania w formie suplementów diety i czym jest kolagen małocząsteczkowy?
Kolagen – budowa i znaczenie dla zdrowia
Kolagen występuje naturalnie w organizmie ludzi i zwierząt. Z biologicznego punktu widzenia jest on białkiem strukturalnym, stanowiącym podstawowy budulec tkanek: skóry, kości, ścięgien czy chrząstek. Ciekawie wygląda budowa kolagenu, która ma kluczowy wpływ na jego właściwości. Białko to jest zbudowane z aminokwasów, z których najważniejsze to: glicyna, hydroksyprolina oraz prolina. Tysiące aminokwasów łączą się w tzw. łańcuchy polipeptydowe alfa. Każdorazowo trzy takie łańcuchy skręcają się wokół siebie w formie potrójnej helisy (superhelisa). Dzięki tej unikalnej budowie kolagen zyskuje dużą wytrzymałość oraz elastyczność i nadaje się idealnie jako materiał budulcowy.
Źródło: Sibilla, Sara et al. „An Overview of the Beneficial Effects of Hydrolysed Collagen as a Nutraceutical on Skin Properties: Scientific Background and Clinical Studies.” The Open Nutraceuticals Journal 8 (2015): 29-42
Często porównuje się kolagen do spoiwa utrzymujące w ryzach całe ciało. Ponieważ stanowi on ważny składnik strukturalny podstawowych tkanek ludzkich, jest niezbędny dla zdrowia, wpływając m.in. na:[1]
- kondycję skóry (elastyczność, nawilżenie, regeneracja uszkodzeń);
- prawidłowe gojenie się ran poprzez tworzenie blizn;
- utrzymanie mocnych kości;
- utrzymanie elastycznych chrząstek;
- utrzymanie zdrowego zgryzu;
- budowę mięśni.
Stres, wiek promieniowanie UV to czynniki, które powodują zmniejszenie produkcji kolagenu w organizmie. Na skutek tego skóra staje się wiotka, traci elastyczność, a stawy swoją ruchliwość. Upływające lata bez wątpienia mają największy wpływ na ubytki tego białka. Badania pokazują, że po 40. roku życia z każdym kolejnym rokiem człowiek traci 1% kolagenu.[2]
Kosmetyki z kolagenem, czyli ile warte są kremy przeciwzmarszczkowe?
Spośród wielu właściwości kolagenu oczywiście najwięcej zainteresowania wzbudza jego wpływ na skórę. Ot, tak działa zwyczajna ludzka próżność. Już dekady temu pojawiły się na rynku pierwsze kosmetyki zawierające kolagen. Od lat 80. XX wieku praktycznie każdy duży koncern kosmetyczny zaczął włączać do swojej oferty kremy i sera przeciwzmarszczkowe z kolagenem.
Z czasem okazało się jednak, że włókna kolagenowe są zbyt duże, by przenikały przez zewnętrzne warstwy skóry, wpływając w jakikolwiek sposób na stymulowanie jego produkcji czy wypełnianie ubytków.[3] Czy zatem kremy z kolagenem są bezużyteczne? Nie do końca. Badania pokazują, że aplikowanie tego rodzaju produktów na skórę pomaga utrzymać odpowiednie nawilżenie, co wynika z właściwości kolagenu do wiązania wody. Kolagen zatem, zamiast wnikać w głąb skóry, pozostawia bardziej powłokę ochronną, która może wpływać również na poprawę kolorytu czy efekt miękkość.[4]
„(…) włókna kolagenowe są zbyt duże, by przenikały przez zewnętrzne warstwy skóry, wpływając w jakikolwiek sposób na stymulowanie jego produkcji czy wypełnianie ubytków.”
No to może doustnie? Czym jest kolagen hydrolizowany?
W ostatnim czasie coraz głośniej jest o innym produkcie kolagenowym. Kolagen hydrolizowany, mówiąc prosto, to kolagen rozbity na mniejsze cząsteczki. Pozyskiwany jest na skutek hydrolizy, czyli procesu chemicznego powodującego rozpad danego związku pod wpływem wody. Dzięki niewielkiej masie kolagen hydrolizowany może być więc łatwiej trawiony oraz wchłaniany przez ludzki organizm. Po spożyciu dociera on do jelita cienkiego, a stamtąd jest dalej dystrybuowany w formie wolnych aminokwasów oraz peptydów wraz z krwiobiegiem, skąd dociera do miejsc docelowych, w tym do skóry właściwej.[5]
Źródło: Sibilla, Sara et al. „An Overview of the Beneficial Effects of Hydrolysed Collagen as a Nutraceutical on Skin Properties: Scientific Background and Clinical Studies.” The Open Nutraceuticals Journal 8 (2015): 29-42
Jak twierdzą japońscy naukowcy[6], zewnętrzne suplementowanie hydrolizowanego kolagenu może znacznie zwiększyć udział prolyl-hydroksyproliny (Pro-Hyp) działającej stymulująco na produkcję fibroblastów. Dlaczego ma to znaczenie? Otóż to właśnie fibroblasty odpowiedzialne są za tworzenie włókien kolagenowych, a także syntezę kwasu hialuronowego.
Kolagen hydrolizowany inaczej zwany małocząsteczkowym, składa się z peptydów o niewielkiej masie wynoszącej mniej niż 30 000 Daltonów (jednostka masy atomowej). Dla porównania masa kolagenu zawartego w zwierzęcej żelatynie osiąga ponad 100 000 Daltonów.[7] Testy pokazują, że najlepiej przyswajalne przez ludzki organizm są cząsteczki kolagenu o wielkości <2 500 Daltonów. W ten sposób nie wymagają one długiego trawienia i przenikają od razu przez barierę jelit w postaci dwu- i tri-peptydów. Efektem jest zwiększona mobilność fibroblastów stymulujących tworzenie włókien kolagenowych. Badania, które są od lat prowadzone nad skutecznością stosowania kolagenu, dotyczą właśnie wielkości nieprzekraczających 2 500 Daltonów, uznając je za standard dla producentów suplementów. [8] Niestety wielu z nich ignoruje rzetelność badań, idąc na łatwiznę i proponując lepiej rozpuszczalną w wodzie i smaczniejszą, lecz gorzej przyswajalną formę dużych cząsteczek. Na tym tle wyróżnia się kolagen małocząsteczkowy Avalon o wielkości 1000 Daltonów.
„(…) najlepiej przyswajalne przez ludzki organizm są cząsteczki kolagenu o wielkości <2 500 Daltonów.”
Kolagen małocząsteczkowy – efekty
Peptydy kolagenowe mogą pozostać w skórze nawet przez 14 dni. To dużo czasu na aktywne działanie. Ale jakie działanie wiąże z tego rodzaju suplementami? Przyjmuje się, że ich zażywanie może nie tylko spowolnić procesy starzenia skóry, ale i poprawić nawilżenie, elastyczność czy nawet zmniejszyć widoczność zmarszczek.[9]
Badania kliniczne przeprowadzone we Włoszech w 2020 roku[10] miały wskazać na następujące efekty po 56 dniach stosowania kolagenu małocząsteczkowego:
- miękkość skóry – poprawa o 54%;
- jędrność skóry – poprawa o 58%;
- gładkość skóry – poprawa o 46%;
- widoczność zmarszczek – poprawa o 38%.
Suplementy z kolagenem – jak stosować?
Niedobory kolagenu można uzupełnić, sięgając po naturalne produkty żywieniowe. Golonki, podroby, galaretki mięsne i owocowe to przykłady jedzenia, które warto włączyć do codziennej diety. Są to jednak specyficzne składniki jadłospisu, które w nowoczesnej kuchni coraz rzadziej pojawiają się na talerzu, a niekiedy uchodzą wręcz za niezdrowe. Nie każdemu odpowiada również smak czy liczba kalorii, jakie zawierają.
Alternatywą jest wybór suplementów diety w formie sproszkowanej lub w kapsułkach. Średnia dawka kolagenu hydrolizowanego oscyluje między 2,5 a 15 gramami dziennie. Taka porcja uchodzi za bezpieczną i pozwalającą uzyskać pożądane efekty.[11]
A jaki suplement wybrać spośród tych dostępnych na rynku? Przykładem jest kolagen małocząsteczkowy Avalon CrystalPure do kupienia na stronie azjatyckibazar.pl. W przeciwieństwie do innych dostępnych na rynku suplementów produkt ten wyróżniają ekstremalnie małe cząsteczki kolagenowe (1000 Daltonów), które mogą z łatwością przenikać przez jelita do krwiobiegu. Jedno opakowanie suplementu zawiera 30 saszetek kolagenu po 2,500 mg każda. Osoby ograniczające mięso docenią fakt, że surowiec pozyskany jest z ryb – taka forma wyróżnia się poza tym wysoką biodostępnością.
Kolagen – źródło młodości czy chwyt marketingowy?
Kolejne nowinki ze świata suplementów i modne „superprodukty” reklamowane w social mediach co u niektórych wzbudzają większą niechęć niż wzrost zaufania do branży. Zwłaszcza preparaty przeciwzmarszczkowe należą do grupy produktów, które szczególnie oddziałują na emocje konsumentów, celując w naszą próżność i strach przed upływem czasu. Jeśli jednak chcemy faktycznie zadbać zawczasu o stan skóry, lepiej robić do z głową. Zdrowa dieta, masaże, w tym popularna na Wschodzie joga twarzy (zobacz artykuł o ćwiczeniach twarzy) to podstawa, a do tego może dojść kilka kosmetyków i suplementów. Jeśli chodzi o kolagen małocząsteczkowy czy hydrolizowany, to już wykazał się w badaniach, dowodząc swojej skuteczności. Choć nie zatrzyma czasu, pomoże na nieco dłużej zachować młody wygląd skóry.
[1] Sandhu SV, Gupta S, Bansal H, Singla, K. Collagen in Health and Disease. J Orofac Res 2012;2(3):, 153-159.
[2] Varani J, Dame MK, Rittie L, Fligiel SE, Kang S, Fisher GJ, Voorhees JJ. Decreased collagen production in chronologically aged skin: roles of age-dependent alteration in fibroblast function and defective mechanical stimulation. Am J Pathol. 2006 Jun;168(6):1861-8. doi: 10.2353/ajpath.2006.051302. PMID: 16723701; PMCID: PMC1606623.
[3] „Collagen”. Harvard T.H. Chan School of Public Health: The Nutrition Source. 26 May 2021. Retrieved 6 March 2023
[4] Sionkowska A, Adamiak K, Musiał K, Gadomska M. Collagen Based Materials in Cosmetic Applications: A Review. Materials (Basel). 2020 Sep 23;13(19):4217. doi: 10.3390/ma13194217. PMID: 32977407; PMCID: PMC7578929.
[5] Sibilla, Sara et al. “An Overview of the Beneficial Effects of Hydrolysed Collagen as a Nutraceutical on Skin Properties: Scientific Background and Clinical Studies.” The Open Nutraceuticals Journal 8 (2015): 29-42.
[6] Yu Iwasaki, Mizuho Nakatogawa, Ayaka Shimizu, Yoshio Sato, Yasutaka Shigemura, Comparison of gelatin and low-molecular weight gelatin hydrolysate ingestion on hydroxyproline (Hyp), Pro-Hyp and Hyp-Gly concentrations in human blood, Food Chemistry, Volume 369, 2022.
[7] G.-Y. Li, Z.-K. Zhang, S. Lei, B. Shi, Differences in properties of collagen, gelatin and collagen hydrolysate, July 2005.
[8] de Miranda RB, Weimer P, Rossi RC. Effects of hydrolyzed collagen supplementation on skin aging: a systematic review and meta-analysis. Int J Dermatol. 2021 Dec;60(12):1449-1461. doi: 10.1111/ijd.15518. Epub 2021 Mar 20. PMID: 33742704.
[9] de Miranda RB, Weimer P, Rossi RC. Effects of hydrolyzed collagen supplementation on skin aging: a systematic review and meta-analysis. Int J Dermatol. 2021 Dec;60(12):1449-1461. doi: 10.1111/ijd.15518. Epub 2021 Mar 20. PMID: 33742704.
[10] Bianchi FM, Angelinetta C, Rizzi G, Praticò A, Villa R. Evaluation of the Efficacy of a Hydrolyzed Collagen Supplement for Improving Skin Moisturization, Smoothness, and Wrinkles. J Clin Aesthet Dermatol. 2022 Mar;15(3):48-52. PMID: 35342502; PMCID: PMC8944283.
[11] Paul C, Leser S, Oesser S. Significant Amounts of Functional Collagen Peptides Can Be Incorporated in the Diet While Maintaining Indispensable Amino Acid Balance. Nutrients. 2019 May 15;11(5):1079. doi: 10.3390/nu11051079. PMID: 31096622; PMCID: PMC6566836.
Na moim blogu pokazuje wam alternatywną drogę we wszystkich sferach życia. Sama nimi kroczę i też chce, żebyście poszli ze mną. Zapraszam we wspólną podróż!
